ELEKTROWNIA GARBARY. DOKUMENT POTENCJALNY / wystawa: 23.06–20.10.2017 Brama Poznania, ul. Gdańska 2 Poznań. / Fotografie: Michał Sita / Aranżacja: Joanna i Marcin Markowscy / Kurator: Michał Kępski / Produkcja: CTK TRAKT
ISBN: 978–83-62415–20‑5
ISBN wersji online: 978–83-62415–21‑2
wydawca: CTK Trakt 2017
redakcja: Michał Kępski
teksty: Emilia Kiecko, Szymon Piotr Kubiak, Ewa Rewers, Miron Urbaniak i Michał Kępski
zdjęcia: Michał Sita
projekt: Marcin Markowski
nakład: 300
nakład wyczerpany
elektroniczna wersja książki bezpłatnie udostępniona online
Historia Elektrowni Garbary to historia niedokończona, potencjalna. Postindustrialna przestrzeń Elektrowni stawia przed nami nowe pytania – o miejską tożsamość, o potencjał dziedzictwa, a przede wszystkim o naszą wrażliwość i odpowiedzialność. Tytułowy „Dokument potencjalny” to wystawa, która pokazuje współczesny i historyczny obraz dawnej elektrowni miejskiej (dzisiaj: Elektrociepłownia I Garbary). W tytule wystawy nawiązujemy do jej pierwotnej, historycznej funkcji. Jesteśmy świadomi nieuchronnej zmiany tego miejsca i w jej obliczu, pragniemy zaprezentować szerokiej publiczności potencjał dziedzictwa tego obiektu — miejsca ważnego dla zrozumienia rozwoju miasta. Jaki jest „duch” tego miejsca? Jakie wartości kryje przestrzeń? Krajobraz Elektrowni to przede wszystkim relacja różnych podmiotów ludzkich i nie-ludzkich. Oryginalność tej przestrzeni tworzą cenne zabytki techniki, fragmenty pierwotnej, modernistycznej architektury, natura, ludzie, oraz… nuta tajemnicy. Korzystając z pojęcia „historii potencjalnej” Arielly Azoulay można w tym dziedzictwie szukać nowych, potencjalnych i pozytywnych możliwości, które prowadzą do współpracy i koegzystencji różnych podmiotów. To też ważne miejsce startu do dyskusji i refleksji o szerszych przemianach w społecznej i urbanistycznej tkance miasta. Dziedzictwo postindustrialne, jak argumentuje Ewa Rewers, może być początkiem nowych koncepcji miejskości w XXI wieku. Do współpracy przy wystawie zaprosiliśmy poznańskich twórców młodego pokolenia: Michała Sitę, który prezentuje autorski cykl fotografii oraz Marcina Markowskiego, który stworzył wizualną ramę dla tytułowej „potencjalności”. Całość dopełnia otwarta narracja historyczna. (tekst © Michał Kępski 2017)
Poindustrialny teren elektrowni miejskiej zajmującej przestrzeń nad Wartą, w ścisłym centrum Poznania, pozostaje obecnie niedostępną wyspą. Wystawa i książka poddawały ten stan analizie. Teksty Emilii Kiecko, Szymona Piotra Kubiaka, Ewy Rewers, Mirona Urbaniaka, kuratora – Michała Kępskiego, oraz zdjęcia – budowały tytułowy dokument potencjalny.
Wystawa i publikacja nie proponowały gotowych scenariuszy rewitalizacji terenu. Nie agitowały za określonymi sposobami interpretacji elektrowni – jako zabytku architektury modernistycznej, miejsca pod zabudowę, czy terenu rekreacyjnego. Poddawały dyskusji potencjał miejsca, wskazywały równoległe ścieżki określania tej przestrzeni, wymagające społecznej weryfikacji. Zwracały uwagę na moment w historii elektrowni, w którym czeka ona na nową definicję, komentowały ten stan.
Takie założenie oznaczało, że naturalne i najciekawsze wydawało się użycie fotografii dokumentalnej interpretującej współczesny kontekst nieczynnych budynków. Zamiast technicznej inwentaryzacji architektury, zdjęcia stanowiły samodzielny rozdział. Były analizą istniejącej sytuacji i komentarzem do środowiska, w jakim Elektrownia Garbary funkcjonuje. Po przeniesieniu produkcji energii do innych ośrodków – ogromny teren nadrzeczny, zamknięty dla przechodniów i odgrodzony od miasta, pozostaje poza zasięgiem. Takie odizolowanie przestrzeni od publicznego oglądu jest nie tylko stanem oczekiwania na lepsze czasy. Elektrownia nadal ma swoich bohaterów, jest miejscem zajmowanym przez ludzi lub stanowiącym tło ich działań, na specyficzne sposoby – używanym.